تاثیر تنش شوری بر رشد، عملکرد و میزان اسانس در ژنوتیپ های نعناع

شوری آب یا خاک یکی از مهمترین تنش ها در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد که به شدت رشد گیاهان را از طریق تاثیر بر فرایندهای فیزیولوژیک محدود می کند. از اینرو به منظور بررسی تاثیر شوری آب بر برخی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک ژنوتیپ ها مختلف نعناع آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار به صورت گلدانی در دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 91 اجرا گردید. در این آزمایش چهار سطح شوری به میزان 0 (شاهد)، 25 )شوری کم)، 50 (شوری متوسط) و 75 (شوری شدید) میلی مولار نمک طعام خالص (nacl) به عنوان یک فاکتور و هشت ژنوتیپ نعناع شامل پونه اصفهان، پونه کرج، پونه همدان، طبس، فلفلی کرمانشاه، قزوین، کبوترآباد و اهواز به عنوان فاکتور دیگر در نظر گرفته شدند. پارامترهای تعداد روز تا گلدهی، ارتفاع بوته،وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، تعداد ساقه در بوته، تعداد و سطح برگ در بوته، میزان کلروفیل، کاروتنوئید و پرولین و نیز میزان اسانس ژنوتیپ های مختلف نعناع در هر واحد آزمایشی اندازه گیری شد.در سطح شدید شوری ارتفاع بوته ها نسبت به تیمار شاهد 56/50 درصد کاهش یافت. شوری 75 میلی مولار به ترتیب منجر به کاهش 30/42، 5/60 و 36/47 درصدی غلظت کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل نسبت به سطح شوری شاهد شد. محتوای پرولین برگ با افزایش شوری افزایش یافت و سطح شدید شوری با میانگین82/1 میکرومول در گرم بیشترین و شاهد با 22/1 میکرومول در گرم کمترین میزان پرولین را داشتند و در بین ژنوتیپ ها ژنوتیپ همدان با 05/2 و ژنوتیپ طبس با میانگین 19/1 به ترتیب بیشترین و کمترین میزان پرولین را دارا بودند. وزن تر اندام هوایی در سطح شوری شدید نسبت به شاهد کاهش 70 درصدی داشت و ژنوتیپ اهواز با میانگین وزن تر 87/136 گرم و وزن خشک 26/35 گرم دارای بیشترین وزن بود و ژنوتیپ کرمانشاه با وزن تر 12/73 و وزن خشک 83/18 گرم کمترین وزن را داشت. درصد اسانس در شوری کم نسبت به شاهد افزایش 20 درصدی نشان داد ولی در سطوح شوری بالاتر از میزان اسانس کاسته شد. بیشترین درصد اسانس در شوری کم معادل 01/1 و کمترین درصد در شوری شدید معادل 69/0 درصد وزن خشک گیاه بود. ژنوتیپ طبس با میانگین 77/1 و ژنوتیپ کرج با میانگین 51/0 درصد به ترتیب دارای بیشترین و کمترین درصد اسانس بودند. اثر متقابل شوری و ژنوتیپ برای صفات کلروفیل کل، کاروتنوئید، وزن اندام هوایی و ریشه، تعداد برگ در ساقه، سطح برگ و rwc معنی دار گردید. در سطوح شوری صفر، 25، 50 و 75 میلی مولار بیشترین عملکرد اسانس در ژنوتیپ ها اهواز، اهواز، طبس و اهواز مشاهده شد که بر این اساس (از لحاظ عملکرد اسانس) می توان ژنوتیپ اهواز را به عنوان مقاوم ترین ژنوتیپ و ژنوتیپ کرج را حساس ترین ژنوتیپ به شوری معرفی کرد. از نتایج مطالعه ی حاضر می توان چنین نتیجه گیری نمود که حتی سطوح متوسط شوری نیز بر کلیه صفات نعناع تاثیر منفی بر جای می گذارند. بعلاوه شدت تاثیر شوری بر نعناع تابع ژنوتیپ می باشد و با توجه به هدف تولید نعناع باید ژنوتیپ مناسبی انتخاب گردد.